Ռուզաննա Մովսեսյան․ «Վիրավոր ծիրանենին»
«Կետ 33» տեղեկատվական, իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպությունը հայտարարել է «Արժանապատիվ մայրություն» լրագրողական և ստեղծագործական նյութերի մրցույթ՝ մանկաբարձական բռնության թեմայով։ Մրցույթն իրականացվում է «Արժանապատիվ մայրություն. ո՛չ մանկաբարձական բռնությանը» ծրագրի շրջանակում՝ Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամի կողմից Շվեդիայի կառավարության աջակցությամբ իրականացվող «Քաղաքացիական հասարակության զարգացման ազդեցության ընդլայնում» ծրագրի շրջանակում։
Ստորև ներկայացնում ենք ստեղծագործական նյութ անվանակարգի համար ստացված աշխատանքները` առանց որևէ խմբագրման։ Նյութերը հրապարակվում են հեղինակների համաձայնությամբ։
Նշում․Այս պատմությունները որևէ բժշկի կամ բուժանձնակազմի անդամի մեղադրելու համար չեն, այլ այն մասին են, որ Հայաստանում ծննդօգնության ոլորտում կան խնդիրներ, որոնց մասին պետք է բարձրաձայնել և մտածել դրանց լուծումների ուղղությամբ։
Զգուշացում․Նյութը կարող է պարունակել դաժանության և ցավի նկարագրություններ։
***
Հեղինակ՝ Ռուզաննա Մովսեսյան
Վիրավոր ծիրանենին
Ամենաշատ կիրառվող բառերից է հրեշտակ որոշիչը, երբ ուզում են փոքրիկ բալիկին հաճոյախոսել։ Սակայն այդ բառը ամենացավոտ բնորոշումն է այն պարագայում, երբ իրապես հրեշտակ ունես երկնքում։ 39 սպասված շաբաթներ, հերթական արդեն ամենշաբաթյա այցը բժշկին, այլևս չփարատվող սպասում գրկելու առաջնեկին և … խուճապ, անհանգստություն, չկա…, սրտիկի զարկի ձայնը չի լսվում… խեղդող ցավ, ապրելու ցանկությունը կորցնելու զգացողություն… Մատներս հրաժարվում են գրել, բայց այդպես է հրեշտակ ծնվում՝ անշունչ, անկյանք… ու դեռ չծնված առաքվում երկինք։ Սա նման է նրան, որ ամռանը մրգով բեռնված ծիրանենին հաստ բնից կտրեն։ Չի հասունացել պտուղն այնքան, որ քաղցրահամ հեղուկը ողողի բերանդ այն կծելիս, բայց պտուղների գույնը արդեն կարմրում է, ուղիղ մեկ շաբաթից կհասունանա ու կարելի կլինի վայելել։ Չնայած կան մարդիկ, որ այդպես էլ են սիրում ծիրանը վայելել։
39 շաբաթում հազարավոր բալիկներ են ծնվում, բայց չէ, հատեցին իմ կյանքի ծառը հենց 39 շաբաթում։ Կտրած վերքոտ կոճղը արցուքակալեց, գույնը սևացավ, դարձավ անհույս, անկյանք, անկենդան մի կոճղ, որ թվում է՝ այլևս ծառայելու է միայն նստարան հոգնաբեկ հողագործի համար։ Այդ հողագործը, որ բազում տնկիներ էր աճեցրել, ամեն անգամ վիրավոր կոճղին նստելիս ակամայից արտասանում էր Շիրազի «Բիբլիական»-ի հայտնի տողերը. —Ցավը տվեց սարերին, սարերը չտարան, Ցավը տվեց մարդուն, մարդը տարավ։ Այդ խոսքերը կարծես սպեղանի եղան։
Ահա բացվեց հերթական գարունը, և հողագործը մի օր տեսավ, որ կոճղը շիվ է տվել։ Հրեշտակ փայփայող մայրական սիրտը նորից իր կրծքի տակ նոր կյանք է սնում հավատով , որ մի պայծառ օր գրկելու է իր ձագուկին։ Այս ձագուկը, զգալով իր մայրիկի անհանգստությունն ու անհամբերությունը, 37 շաբաթականում նշան տվեց, որ գալիս է։
Անձրևային մայիսյան օր էր, շտապում ենք ծննդատուն։ Նախազննումը հաստատում է ձագուկի գալը։ Նորեն շիվ տված ծիրանենին պտուղ է տալիս։ Պատկերացնու՞մ եք չէ՝ ինչքան զգույշ, նուրբ պետք է վարվել այդ փխրուն ճյուղի հետ, որ հավաքելով մարած ուժերը, որոշել է նորից կյանք տալ։
Փաստորեն ամեն օր բազում ծնունդեր ընդունող աշխատակազմի համար դու հերթական ծննդկանն ես՝ անկախ նրանից դու հրեշտակ ես փայփայում երկնքում, հատած վերքոտ ծիրանենի ես, թե այլ մեկը։ Հենց մտնում եմ ծնարան, հերթապահող քույրը սլանում է հետևիցս՝ հարցնելով՝ —Իսկ ու՞ր է թաց անձեռոցիկդ։Չգիտե՞ս, որ պիտի ունենաս։ Ձայն չեմ հանում, քանի որ ֆիզիկական ցավից զատ ուղեղումս միայն մի միտք է պտտվում, որ լսեմ ձագուկիս ճիչը ծնվելիս, աղոթում եմ, որ էլ հրեշտակ չփայփայեմ երկնքում։ Այդ ընթացքում բերում են իրերս, որոնց մեջ բաղձալի թաց անձեռոցիկն էր ու անջրանցիկ տակաշորերը։ Վերջիններս նույնպես պարտադիր պահանջ էին և նեղսրտելու առիթ, թե ինչու եմ քիչ բերել։ Այնքա՜ն հետաքրքիր է՝ իսկ ինչու ես պիտի ծնարանին ապահովեմ թաց անձեռոցիկով ու տակաշորերով։ Ախ, հա՜, աշխատակազմը հավանաբար անձնական վաճառք է կազմակերպում հղիների հաշվին։ Այլ կերպ անհնար է բացատրել։
Պահանջված թաց անձեռոցիկը փաստորեն կաթիլայինը միացնող բուժքրոջ համար էր միայն, ուրիշ ոչ ոքի պետք չեկավ։ Այս դժգոհ բուժքույրը, անտարբեր իր շուրջի կատարվող ամեն ինչին, միացրեց կաթիլայինը, որ ինձ պիտի օգներ ծննդաբերելիս։ Միացրած տեղում ցավ եմ զգում, բայց հիմնական ցավն արդեն այնքան ուգին է ,որ թևիս ցավին ուշադրություն չեմ դարձնում։ Կծկումներ կան, ձագուկը շատ մոտ է, զգում եմ, բայց ուժեր չունեմ։ Մի քանի փորձից հետո բժշկուհիս խառնվեց իրար արդեն, իսկ իմ գլխում նույն միտքն է՝ միայն գրկեմ բալիկիս։
Հետևում եմ բժշկուհուս ցուցումներին ,բայց արդյունք չկա։ Ու հանկարծ ինձ սթափեցրեց մի քանի բառ։ Կարծես սղոցը մոտեցնում էին այդ մատղաշ ճյուղին…
—Ուժ տուր , քեզ ասում եմ, հիմա կխեղդես երեխայիդ, ուժ տուր,_ բղավում է բժշկուհին։
Թուլանում եմ այդ խոսքերից, այլևս չեմ կարողանում հետևել հրահանգներին։ Կարծես ծիրանենու ճյուղը հանձվում է, զենքերը վայր դնում ու պատրատվում սղոցի բերանն ընկնել։ Ու հանկարծ նյարդայնացած բժշկուհին մոտենում է կաթիլայինին, խալաթս բարձրացնում և ինչ տեսնի. Ասեղը սխալ է տեղադրել մեր դժգոհ բուժքույրը, դեղը մաշկիս տակ էր լցվում, այդ պատճառով համապարասխան ուժեր չէի ունենում։
Ինչևէ , Աստծո կամոք բալիկս ծնվում է, ես դառնում եմ հրեշտակածին ու կենդանածին մայրիկ, սակայն դուրս եմ գրվում կապտած թևով ու այդպես էլ չմարսած այդ նախադասությամբ՝ « Կխեղդես երեխայիդ»։ Ահա թե ինչպես է լինում, երբ բերքահավաքի ժամանակ վնասում ենք ծառի ճյուղը, այդ ծառը չի համարձակվում, չի կարողանում պտղել երկար ժամանակ, հաճախ տարիներ , մինչև չի հաղթահարում պտուղը կորցնելու վախը։ Այգեպանն իր այգին պիտի խնամքով մշակի, բժիշկն էլ նույնպիսի խնամքով նոր կյանքեր ընդունի լույս աշխարհ։ Ամեն գարուն այգեգործը էտում է ծիրանենին, խնամում, բայց վերքի սպին դեռ չի ապաքինվում, նորեն կծաղկի այն ժամանակ , երբ սպիի հետքն անգամ չի երևա։
