Posts

ՀՀ-ում աշխատունակ կանանց կեսից ավելին դուրս է մնում աշխատաշուկայից. հետազոտություն

ՀՀ-ում կանանց կրթական մակարդակը բավականին բարձր է, միևնույն ժամանակ նրանց ներգրավվածությունը աշխատաշուկայում բավականին ցածր է։

Ըստ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների՝ Հայաստանում վերջին տարիներին բարձրագույն կրթություն ստացածների ավելի քան 50 տոկոսը կազմում են կանայք՝ 2012-ին՝ 50,4 տոկոսը, իսկ 2020-ին՝ 54,6 տոկոսը։
Նույն աղբյուրի տվյալների համաձայն՝ աշխատաշուկայում զբաղվածների 41 տոկոսը կանայք են։ Իսկ, ընդհանուր առմամբ, աշխատունակ կանանց շուրջ 51 տոկոսը համարվում է աշխատուժից դուրս մնացած։

Միևնույն ժամանակ, խոսուն են աշխատուժից դուրս մնացած և աշխատաշուկայում մասնակիցների վերաբերյալ տվյալները։ Բավականին բարձր սեռային խզվածք կա, սակայն ավելի ցայտուն է այդ խզվածքը հատկապես վերարտադրողական տարիքային խմբում։ Մասնավորապես, աշխատուժից դուրս բնակչության 25-49 տարիքային խմբում սեռային խզվածքը 67 տոկոս է, իսկ աշխատուժի մասնակցության նույն տարիքային խմբում սեռային խզվածքը կազմում է շուրջ 41 տոկոս։

 

Խոսուն են նաև սեռային խզվածքի ցուցանիշների պատճառները։ «Հայաստանի կանայք և տղամարդիկ 2021» հետազոտության մեջ նշվում է․ «․․․հիմնականում պայմանավորված ընտանեկան պարտականություններով (հղիություն, ծննդաբերություն, երեխայի խնամք և այլն) կանանց զբաղվածությամբ»։

Փաստորեն, Հայաստանում կա իրավիճակ, երբ աշխատունակ կանանց կեսից ավելին դուրս է մնում աշխատաշուկայից և ունի պասիվ մասնակցություն տնտեսության մեջ։ Մինչդեռ, ըստ ՄըքՔինզիի 2015 թվականի (McKinsey 2015) զեկույցի՝ կանանց հավասար մասնակցությունը աշխատաշուկայում լրացուցիչ 12 տրիլիոնի հասույթ կապահովի համաշխարհային տնտեսության համար մինչև 2025 թվականը:

Աղբյուրը՝ «Կրծքով կերակրելու իրավունքը և ընտանիքամետ մոտեցումները աշխատավայրում» հետազոտություն:

*Իրազեկումը պատրաստվել է «Հարմարավետ միջավայր վաղ մայրության շրջանում գտնվող կանանց համար» արշավի ծրագրի շրջանակում, որն իրականացվում է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ՝ «Մարդը կարիքի մեջ» հասարակական կազմակերպության «Քաղաքացիական հասարակության դերակատարները՝ որպես փոփոխությունների կրողներ Հարավային Կովկասում և Մոլդովայում» ծրագրի շրջանակում:

Երբեմն ինձ հարց էի տալիս՝ արժե՞ այսպես շարունակել․ Աստղիկ Ղազարյանը աշխատել է երեխաների խնամքին զուգահեռ

Loading...

Loading…

Հարցազրույցը՝ Սաթենիկ Հայրապետյանի

Լուսանկարները՝ Շուշան Շատիկյանի

Ինձ համար շատ կարևոր է երեխայի ու մամայի միջև էմոցիոնալ կապը. Արփինե Թերզյան

Loading...

Loading…

Մայրությունը և կարիերան համատեղելի են

Եթե դեռ կասկածներ ունեք՝ արդյոք կարող եք համատեղել երեխայի խնամքն ու աշխատանքը, ապա առաջարկում ենք ծոնաթանալ մեր ֆոտոպատմության հերոսուհների հետ: Քաղաքական գործիչներից մինչև մոդել ու երգչուհի. այս կանայք սեփական օրինակով ապացուցում են, որ ցանկության դեպքում հնարավոր է համատեղել մայրությունն ու կարիերան:

Loading...

Loading…

Փոխմարզպետն աշխատանքից ազատվել է հղիության 6-րդ ամսում․ գործող օրենքը նրան չի պաշտպանում

Վայոց ձորի նախկին փոխմարզպետ Նանե Ասատրյանը հղիության 6-րդ ամսում էր, երբ վարչապետի հրամանով ազատվեց աշխատանքից։ Այդ պաշտոնում աշխատում էր 2018-ից, աշխատել է 3 մարզպետների հետ։ Նրանից որևէ մեկի հետ տարաձայնություններ, ասում է, չի ունեցել։

Մանրամասները՝ փոդքաստում։

Ծանուցում․ Հրապարակումը պատրաստվել է «Հարմարավետ միջավայր վաղ մայրության շրջանում գտնվող կանանց համար» արշավի ծրագրի շրջանակում։ Այն իրականացվում է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ՝ «Մարդը կարիքի մեջ» ՀԿ կողմից տրամադրված ենթադրամաշնորհային միջոցներով` «Կետ 33» հասարակական կազմակերպության կողմից։

Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում «Կետ 33» ՀԿ-ը,  և պարտադիր չէ, որ այն արտահայտի Եվրոպական միության տեսակետները։

Եվ՛ երջանիկ մայր եմ, և՛ լավ աշխատող․ Մարիաննա Քաբաբյան

32-ամյա Մարիաննա Քաբաբյանը զբաղվում է մարքեթինգաայն արշավների, միջոցառումների կազմակերպմամբ։ Նա երկու երեխաների մայր է՝ 3,5 և 7 տարեկան տղաների խնամքը համատեղում է ակտիվ աշխատանքի հետ։ 

«Երբ ծնվեց առաջնեկս, մի քիչ խնդիրներ ուներ և 5 օր անց ենք դուրս գրվել, բայց 6-րդ օրն էր՝ մամա էի ու արդեն երազում էի աշխատելու մասին, ուզում էի հնարավորինս շուտ վերադառնալ։ 1 ամիս անց զանգ ստացա, հարցնում էին` ի՞նչ պլաններ ունեմ, ես էլ ասեցի, որ հենց վաղը պատրաստ եմ աշխատել։ Ծննդաբերությունից 3 ամիս անց արդեն աշխատանքի անցա, չնայած, որ կրծքով էի կերակրում», – պատմում է Մարիաննան։

Հարցին, թե ինչպե՞ս էիր հասցնում, կարճ է պատասխանում՝ վազելով։ 

«Ֆիզիկապես շատ ծանր էր, իհարկե, բայց չեմ փոշմանել։ Փորձել եմ շատ սեր տալ երեխային, երբ տանն եմ եղել։ Կարոտը լրացնում էի կրծքով կերակրելով։ Ինձ վրա շատ էին բարկանում, ասում էին չի՛ կարելի, երեխան գրկի կսովորի, բայց իմ կարծիքը մեկն էր, որ պետք է մայրության ամեն տարիքը, ամեն պահը վայելել։ Մենք նաև համատեղ քունն էինք կիրառում։ Քնում էինք միասին, երկար կերակրում էի։ Ֆիզիկական ու հոգեկան մտերմությամբ լրացնում էի բացակա ժամերիս բացը», – նշում է նա։ 

Երկրորդ երեխայի ծննդի ժամանակ Մարիաննան ընդհանրապես ֆիզարձակուրդ չի գնացել։ Ծննդաբերությունից 3 օր հետո անցել է ակտիվ աշխատանքի։ Աշխատանքի հիմնական մասն օնլայն է եղել, բայց 15 օր անց նաև ֆոտոնկարահանման է մասնակցել։ 

«Երեխան հետս էր, ես երեկոյան զգեստով, դիմահարդարմամբ, բարեկամուհիս ու աշխատակիցներն էին օգնում, որ կարողանամ աշխատանքս ավարտել։ Կատակով ասում էին, որ Մարիաննան ընտանիքով տեղափոխվել է աշխատավայր, – ժպիտը դեմքին հիշում է Մարիաննան ու ընդգծում, – Աշխատանքը օգնում է ինքնիրացման հարցում, ինձ տալիս է երջանկության զգացում, անկախություն՝ նաև ֆինանսկան տեսանկյունից, լավ է անդրադառնում նաև երեխաների վրա։ Երեխաներիս տվել է ինքնուրույնություն, հասարակությունում ներգրավվելու կարողություն, իմ երեխաները շատ շփվող են, որովհետև ինձ հետ տարբեր տեղեր են եկել»։

Գործատուների հետ երբևէ խնդիր չի եղել, բոլորը միշտ ըմբռնումով են մոտեցել, նույնիսկ օգնել են ինչպես կարողացել են։ Մարիաննան նաև զգացել է իր հետևորդների աջակցությունը։ 

«Դա մեր ժողովրդի լավ կողմերից է, մենք երեխաներին շատ ենք սիրում, անկախ նրանից՝ մերն է, անծանոթինն է։ Եղել է, որ հետևորդներիցս մեկը եկել է, պահել երեխաներիս, որ ես միջոցառման մասնակցեմ։ Հենց երեկ եմ այդպիսի մի նամակ էլ ստացել, որ հետևորդս առաջարկում էր երեխային պահել, մինչև ավարտեմ աշխատանքս։ Ես, իհարկե, կհասկանամ այն ծնողներին, ովքեր չեն ուզում աշխատել, բայց ինձ համար աշխատելը շնչելու նման բնական բան էր, իսկ խնդիրները ժամանակի ընթացքում հարթվեցին։ Արդյունքում ես և՛ երջանիկ մայր եմ, և՛ լավ աշխատող», – եզրափակում է երկու երխաների երջանիկ մայրիկը։

Հեղինակ՝ Սաթենիկ Հայրապետյան

Ծանուցում․ Հրապարակումը պատրաստվել է «Հարմարավետ միջավայր վաղ մայրության շրջանում գտնվող կանանց համար» արշավի ծրագրի շրջանակում։ Այն իրականացվում է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ՝ «Մարդը կարիքի մեջ» ՀԿ կողմից տրամադրված ենթադրամաշնորհային միջոցներով` «Կետ 33» հասարակական կազմակերպության կողմից։

Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում «Կետ 33» ՀԿ-ը,  և պարտադիր չէ, որ այն արտահայտի Եվրոպական միության տեսակետները։

Աշխատավայրում կրծքով կերակրելը խրախուսելու 3 տարբերակ

Յուրաքանչյուր երեխա իրավունք ունի ստանալու կրծքով կերակրում՝ որպես օպտիմալ և այլընտրանք չունեցող միջոց անվտանգ և համապատասխան (համարժեք) սնուցում ստանալու համար:

Միևնույն ժամանակ, կրծքով կերակրող կինն իրավունք ունի համապատասխան պայմաններ ունենալու աշխատավայրում, քրեակատարողական հիմնարկներում, առողջապահական կազմակերպություններում և այլ հասարակական վայրերում կրծքով կերակրելու համար:

Լուսանկարը՝ «Վնուկովո» օդանավակայանի մանկասենյակում

Loading...

Loading…

Սխալ է, երբ ամբողջությամբ «ներդրվում» ես երեխայի համար` քեզ համար անձնական տարածք չթողնելով. Աստղիկ Սարգսյան

Loading...

Loading…

Հարցազրույցը՝ Սաթենիկ Հայրապետյանի

Լուսանկարները՝ Շուշան Շատիկյանի

«Երբեք ներողություն մի խնդրեք այն բանի համար, որ կին եք ու մայր»․ Ջեսիկա Փրեսլեր

«Բացահայտելով Աննային» նեթֆլիքսյան կարճ սերիալը պատմում է այն մասին, թե ինչպես է լրագրող Վիվիան Քենթը հետաքննում 26-ամյա ամբաստանյալ Աննա Սորոկինի անցած ճանապարհը։

Ֆիլմում նկարագրվում է իրական պատմություն այն մասին, թե ինչպես է 26-ամյա Աննան, կեղծելով ինքնությունը, հիմարացնում նյույորքյան էլիտայի բավականին հարուստ մարդկանց, մեծ գումարներ յուրացնում, շքեղ կյանքով ապրում։ Եվ, ի վերջո հայտնվում է բանտում։

Ֆիլմի գլխավոր հերոսը լրագրող Վիվիանն է․ հղի կին, ումից խմբագիրներն ուզում են ազատված լինել։ Խտրականություն, ագրեսիա, անվտահություն։ Մինչդեռ նա աշխատում է մեծ եռանդով ու ջանասիրությամբ։ Նույնիսկ ծննդաբերությունից րոպեներ առաջ նա գրասենյակում հոդվածի վրա է աշխատում՝ հիվանդանոց գնալու պայուսակը կողքին ու գրասենյակային աթոռին սրբիչ փռած (միգուցե պտղաջրերը գնային աշխատելու ժամանակ)։

Վիվիանի կերպարի նախատիպը ամերիկացի հայտնի լրագրող Ջեսիկա Փրեսլերն (Jessica Pressler) է, ում հոդվածի հիման վրա էլ ստեղծվել է ֆիլմը։ Ջեսիկան նաև ֆիլմի պրոդյուսերներից մեկն է։ Իր հոդվածը գրելու ժամանակ Ջեսիկան նույնպես հղի է եղել, սակայն Venture-ին տված հարցազրույցում պատմել է, որ խմբագրության մթնոլորտը և այլ դետալներ չափազանցված են։

Հետաքրքիր է նրա պատմությունը, թե ինչպես են Netflix և Shondaland ընկերությունները կապվել Ջեսիկայի հետ և համաձայնեցրել՝ հոդվածի հիման վրա ֆիլմի նկարահանումը․

«Հիշում եմ նրանք կապվեցին ինձ հետ, երբ ես նոր էի հիվանդանոցից տուն տեղափոխվել կամ նույնիսկ հենց հիվանդանոցում էի՝ 2018-ի հունիսին։ Եվ ես պատասխանեցի․ «Կներեք, ես չեմ հասցնում էլ․նամակներին հետևել, երեխայով եմ զբաղված»։ Ի պատասխան Շոնդան ուղարկեց ինձ այս խորհրդանշական պատասխանը․ «ԵՐԲԵ՛Ք ներողություն մի խնդրեք այն բանի համար, որ կին եք ու մայր։ Եթե դուք տղամարդ լինեիք, ձեր նկարը կդնեին Time ամսագրի շապիկին՝ միաժամանակ երեխաներին խնամելու ու որևէ գործ անելու համար»։ Ես ցնցված էի»։

Վերադառնալով ֆիլմին, պետք է նշել, որ դերասանուհի Աննա Կլամսկին (Anna Chlumsky) հիանալի է խաղում և դիտողին փոխանցում հղի կնոջ հույզերն ու վախերը՝ աշխատանքի, կարիերայի հետ կապված։

Ի դեպ, Աննա (Դելվեյ) Սորոկինի դերում Ջուլիա Գարներն է, ավելի հայտնի նետֆլիքսյան մեկ այլ՝ «Օզարկ» ֆիլմից։

Վճարվող արձակուրդ՝ աշխատող մայրերին

Մայրության վաղ շրջանում կանանց կարևոր աշխատանքային իրավունքներից է նրանց վճարվող արձակուրդի իրավունքը, որի իրացման ընթացքում պահպանվում է աշխատատեղը: Օրենսգիրքը որպես նպատակային արձակուրդ սահմանում է հղիության և ծննդաբերության (մայրության) արձակուրդը, ինչպես նաև մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի համար տրամադրվող արձակուրդը:

Հղիության և ծննդաբերության արձակուրդ

Աշխատանքային օրենսգրքի 171-րդ հոդվածով սահմանվում է, որ աշխատող կանանց տրամադրվում է հղիության և ծննդաբերության արձակուրդ`

1) 140 օր (70 օր` հղիության, 70 օր` ծննդաբերության),

2) 155 օր (70 օր` հղիության, 85 օր` ծննդաբերության)` բարդ ծննդաբերության դեպքում,
3) 180 օր (70 օր` հղիության, 110 օր` ծննդաբերության)` միաժամանակ մեկից ավելի երեխաներ ունենալու դեպքում:

Հղիության և ծննդաբերության արձակուրդը հաշվարկվում է միասին և կնոջը տրամադրվում է ամբողջությամբ: Ժամանակից շուտ ծննդաբերելու դեպքում հղիության արձակուրդի չօգտագործված օրերը գումարվում են ծննդաբերության արձակուրդի օրերին:

Նպաստ

Երեխայի խնամքի նպաստը տրվում է մինչև երեխայի երկու տարեկանը լրանալը, այնուհետև, թեև կինը իրավունք ունի արձակուրդում լինել մինչև երեխայի 3 տարեկանը լրանալը, սակայն այս ժամանակահատվածի համար պետությունը նպաստ չի վճարում։

Մինչև երկու տարեկան երեխայի խնամքի նպաստի իրավունք ունեն՝

1. ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքով սահմանված կարգով մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի արձակուրդում գտնվող ծնողը՝ մինչև երեխայի երկու տարեկանը լրանալը,

2.գյուղական բնակավայրի հասցեով հաշվառված և փաստացի բնակվող ծնողը (և՛ աշխատող, և՛ չաշխատող), մինչև երեխայի երկու տարեկանը լրանալը, եթե երեխայի ծննդյան կամ խնամքի նպաստի համար դիմելու օրվա դրությամբ առնվազն մեկ տարի անընդմեջ հաշվառված է գյուղական բնակավայրի հասցեով:

*Իրազեկումը պատրաստվել է «Հարմարավետ միջավայր վաղ մայրության շրջանում գտնվող կանանց համար» արշավի ծրագրի շրջանակում, որն իրականացվում է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ՝ «Մարդը կարիքի մեջ» հասարակական կազմակերպության «Քաղաքացիական հասարակության դերակատարները՝ որպես փոփոխությունների կրողներ Հարավային Կովկասում և Մոլդովայում» ծրագրի շրջանակում: