Երեխայի խնամք․ դայակներ և մանկապարտեզներ
Մայրության և/կամ երեխայի խնամքի արձակուրդից հետո աշխատանքի վերադառնալու և առանց երկարատև ընդհատումների կարիերայի, միաժամանակ երեխայի որակյալ խնամք ապահովելու համար առանցքային նշանակություն ունեն այնպիսի հանգամանքներ, ինչպիսիք են ծնողի՝
- դայակ ունենալու հնարավորությունը,
- խնամքի կենտրոնների կամ մանկապարտեզների առկայությունը,
- երեխայի որակյալ խնամքի ապահովումը դրանցում, աշխատանքային ժամերը, վճարը և այլ հանգամանքներ։
Վիճակագրական տվյալները ցույց են տալիս, որ Հայաստանում մանկապարտեզները բավարար մատչելի չեն, ինչի հետևանքով մինչև 6 տարեկան երեխաների շուրջ 70 տոկոսը մանկապարտեզ չի հաճախում։ Մյուս կողմից՝ պետական մանկապարտեզները, որոնք կա՛մ անվճար են, կա՛մ որոնց վճարը ցածր է, գործնականում աշխատում են մինչև ժամը 17։30-ը, իսկ աշխատող ծնողի համար հավելյալ դժվարություն է երեխային վերցնելու համար աշխատանքից ավելի վաղ դուրս գալը:
2018 թվականից կառավարության կողմից իրականացվում է «Դայակ պետության աջակցությամբ» ծրագիրը, որով փոխհատուցվում է դայակի կամ խնամքի կենտրոնի վճարը 50 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի, քան նվազագույն ամսական աշխատավարձի չափն է:
Ծրագրի շահառուներն են տարածքային կենտրոններում հաշվառված, մինչև երեք տարեկան երեխայի խնամքի արձակուրդում գտնվող անձինք, որոնք մինչև երեխայի երկու տարին լրանալը վերադառնում են աշխատանքի:
Ծրագրի գաղափարը ողջունելի է, քանի որ կարող է օգնել կնոջը՝ արձակուրդում մնալով չլճանալ և վերադառնալ աշխատանքի, շարունակել կիրառել ու զարգացնել կարողություններն ու հմտությունները, ինչպեսև ապահովել ընտանիքի եկամուտ ստանալու հարցը։ Սակայն կան մի շարք հարցեր, որոնք սահմանափակում են ծրագրի արդյունավետությունը՝
- Ծրագրից օգտվողների թիվը սահմանափակ է, և կան առաջնահերթություն ունեցող խմբեր, որոնք կարող են մասնակցել ծրագրին։
- Ծրագիրն ավարտվում է երեխայի 2 տարեկանը լրանալուց հետո, այնուհետև ծնողը ստիպված է սեփական միջոցներով շարունակել երեխայի խնամքի կազմակերպումը կամ նորից աշխատանքային դադար տալ, քանի որ երեխայի համար անվճար մանկապարտեզ գտնելը շարունակում է խնդիր մնալ։
*Իրազեկումը պատրաստվել է «Հարմարավետ միջավայր վաղ մայրության շրջանում գտնվող կանանց համար» արշավի ծրագրի շրջանակում, որն իրականացվում է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ՝ «Մարդը կարիքի մեջ» հասարակական կազմակերպության «Քաղաքացիական հասարակության դերակատարները՝ որպես փոփոխությունների կրողներ Հարավային Կովկասում և Մոլդովայում» ծրագրի շրջանակում:
