Սուսաննա Էլբակյան․ «Մանկաբարձական բռնություն»

«Կետ 33» տեղեկատվական, իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպությունը հայտարարել  է «Արժանապատիվ մայրություն» լրագրողական և ստեղծագործական նյութերի մրցույթ՝ մանկաբարձական բռնության թեմայով։ Մրցույթն իրականացվում է «Արժանապատիվ մայրություն. ո՛չ մանկաբարձական բռնությանը» ծրագրի շրջանակում՝ Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամի կողմից Շվեդիայի կառավարության աջակցությամբ իրականացվող «Քաղաքացիական հասարակության զարգացման ազդեցության ընդլայնում» ծրագրի շրջանակում։

Ստորև ներկայացնում ենք ստեղծագործական նյութ անվանակարգի համար ստացված աշխատանքները՝ առանց որևէ խմբագրման։ Նյութերը հրապարակվում են հեղինակների համաձայնությամբ։

Նշում․Այս պատմությունները որևէ բժշկի կամ բուժանձնակազմի անդամի մեղադրելու համար չեն, այլ այն մասին են, որ Հայաստանում ծննդօգնության ոլորտում կան խնդիրներ, որոնց մասին պետք է բարձրաձայնել և մտածել դրանց լուծումների ուղղությամբ։

Զգուշացում․Նյութը կարող է պարունակել դաժանության և ցավի նկարագրություններ։

Հեղինակ՝ Սուսաննա Էլբակյան

 

ՄԱՆԿԱԲԱՐՁԱԿԱՆ ԲՌՆՈւԹՅՈւՆ

Կյանքի ամենագեղեցիկ ու կարևոր պահերից մեկն է ծնունդ տալը՝ նոր կյանքի բեկումն, մայրը, որն իր ձեռքով տալիս է ամենաբնորոշ ու ամենագեղեցիկ նվերը։ Բայց երբ այդ պահը անցնում է ցավի, խորը հուզմունքի և ուժի սահմանները անցնելու, երբ այդ ամենը մթագնում է բռնությամբ, կարծես թե, մոռացված արժեքներից մեկի՝ կնոջ իրավունքների մասին, մի նոր իրականություն է առաջանում։ Ամեն մարդ, անկախ իր տարիքից կամ սեռից, ունի իր կյանքի պատմությունը։ Բայց երբ խոսքը վերաբերում է ծննդաբերությանը, այդ պատմությունը դուրս է գալիս միայն անհատական կյանքի շրջանակից։ Դա նաև սոցիալական և մշակութային հարց է, որն առնչվում է ողջ հասարակությանը։ Մանկաբարձական բռնությունը մի երևույթ է, որը, կարծես, թաքնված է բացահայտությունից։ Այն իրենից ներկայացնում է բռնարարք՝ ֆիզիկական, էմոցիոնալ կամ հոգեբանական, որն իրականացվում է այնպիսի մասնագետների կողմից, ովքեր պետք է ապահովեն կնոջ ու նրա երեխայի անվտանգությունն ու բարեկեցությունը։ Այն հաճախ մնում է անտեսված կամ անբարձրաձայն, լուռ ու խոր ցավ է պատճառում մի կնոջ, ով միայն ցանկանում է իր երեխային ողջ ու առողջ աշխարհ բերել։ Որոշ դեպքերում այն ոչ միայն խաթարում է ծննդաբերության գործընթացը, այլև երբեք չմաքրվող հետքեր թողնում կնոջ հոգում։ Մանկաբարձական բռնությունը իր մեջ ներառում է մի շարք ձևեր՝ սկսած վիրավորանքներից, որոնք վերաբերում են կնոջ արտաքին տեսքին կամ նրա ուժերին, մինչև ֆիզիկական բռնություն: Երիտասարդ մայրիկներն երբեմն պատմում են, որ նրանց ծննդաբերելու ընթացքում բժշկական անձնակազմի վարքագիծը դարձել է ոչ միայն անարդար, այլև արհամարհական։ Պատահում է, որ ծննդաբերող կնոջն ասում են՝ «դու ուժ չունես», կամ նույնիսկ երբ նա փորձ է անում հայտնել ցավերը՝ նա լսում է «դա սովորական է» կամ «դու միայն փոքրիկ ցավեր ունես»։ Այս հարցը լուծելու համար, առաջին հերթին, հասարակությունը պետք է պատրաստ լինի լսել և ընդունել այնպիսի պատմությունները, որոնք մինչ այժմ չկան բարձրաձայն։

Երբ մենք խոսում ենք կնոջ իրավունքների մասին՝ պետք է նաև հիշենք, որ ծննդաբերելիս մայրը գտնվում է ամենավստահելի իրավիճակում, երբ նա լիովին պետք է վստահի մասնագետներին։ Նման վստահությունը պետք է հիմնված լինի ոչ միայն գիտելիքների, այլև մարդկային վերաբերմունքի վրա։

Այս հարցը պետք է դառնա քննարկման թեմա թե բժշկի, թե մասնագետների և թե հասարակության համար։ Քննարկման սեղանի շուրջ պետք է նստեն բոլոր այն մասնագետները՝ բժիշկներ, իրավաբաններ, սոցիալական աշխատողներ, ովքեր կարող են պարբերաբար վերապատրաստել բժշկական անձնակազմերին այնպիսի հարցերում, որոնք վերաբերում են ռեսպեկտին, ընտանեկան արժեքներին և կանանց իրավունքներին։ Հաջորդ լուծումն այն է, որ պետք է ստեղծվեն այնպիսի կենտրոններ ու ծրագրեր, որոնք կսովորեցնեն բժշկուհիներին և մանկաբարձներին՝ հատկապես թե ինչպես ճիշտ հաղորդակցվել ծննդաբերող կանանց հետ։ Կրթական ծրագրերը, որոնք առնչվում են կանանց իրավունքներին ծննդաբերության ժամանակ, պետք է հստակ ներթափանցեն բժշկական համալսարաններ, ծննդատների և հիվանդանոցների վերապատրաստման գործընթացներ։ Բացի այդ, կարևոր է՝ հասարակությունը ոչ միայն ճանաչի մանկաբարձական բռնությունը, այլ նաև ակտիվորեն պայքարի դրա դեմ։  Մանկաբարձական բռնությունը լուրջ, բայց անտեսված խնդիր է, որը մեծ ազդեցություն է ունենում կնոջ կյանքում՝ ոչ միայն ֆիզիկապես, այլ նաև հոգեպես։ Այն լռության մեջ կորած աղմուկ է, որը պետք է լսվի։ Մշտական կրթությունը, հասարակական իրազեկումը և պաշտպանական մեխանիզմների ներդրումը կարող են օգնել այդ խնդրի լուծմանը և պաշտպանել կանանց;